Kawa może zmniejszać ryzyko nadciśnienia

Wyniki badań nad związkiem pomiędzy spożywaniem kofeiny a chorowaniem na nadciśnienie, prowadzone na przestrzeni ostatnich kilkunastu lat, okazują się wręcz rewolucyjne pod względem utrwalonych mitów na ten temat. Na podstawie przeglądu badań z różnych krajów stwierdzono istnienie odwrotnej zależności miedzy regularnym piciem kawy a ciśnieniem.[2] Co więcej, badacze dostarczają dowodów na to, że 4 filiżanki kawy dziennie mogą mieć działanie ochronne przeciwko nadciśnieniu, szczególnie u kobiet. To nie koniec sensacyjnych wiadomości, które serwują nam naukowcy – ryzyko wystąpienia nadciśnienia może być większe u osób niepijących kawy.[3]

3-5 filiżanek kawy dziennie z korzyścią dla zdrowia

Duże badanie przekrojowe, które objęło próbę ponad 200 tys. osób (z czego jedną piątą stanowili chorujący na nadciśnienie), wykazało, że regularne spożywanie ponad 3 filiżanek kawy dziennie w porównaniu z piciem jednej filiżanki lub niepiciem wcale nie jest powiązane ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia nadciśnienia.[4] Podobnie nie potwierdzono zależności pomiędzy długotrwałym spożywaniem kawy a ryzykiem wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego u osób cierpiących na nadciśnienie.[5] Wszyscy zastanawiający się, jaki jest limit kawy dziennie, znajdą odpowiedź w opinii Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Mówi ona, że bezpieczne dla zdrowia, dzienne spożycie kofeiny w przypadku osób dorosłych to ok. 400 mg, czyli mniej więcej od 3 do 5 filiżanek kawy.

Umiarkowana dawka kofeiny stymuluje, ale nie szkodzi

Warto przyjrzeć się przez chwilę głównej substancji aktywnej w kawie, która odpowiada za to, że mała czarna budzi nas do życia – kofeinie. Jest to naturalny związek występującym w 60 gatunkach roślin – w ziarnach kakaowca, liściach herbaty, nasionach koli, yerba maté czy owocach guarany. Choć kofeina może występować w słodyczach czy napojach energetycznych, najpowszechniej kojarzona jest właśnie z kawą. Typowa filiżanka tego napoju zawiera zwykle 75-80 mg kofeiny, czyli mniej więcej tyle, ile zawiera tabliczka gorzkiej czekolady. Substancja ta łagodnie stymuluje ośrodkowy układy nerwowy i zwiększa czujność.[6] Działanie to może być pomocne w sytuacjach wymagających zwiększonej koncentracji – pracy w godzinach nocnych czy prowadzeniu auta na długim dystansie. Kofeina spożywana w sposób umiarkowany, dostosowany do indywidualnych preferencji i stylu życia może pozytywnie wpływać na organizm, a kawa nie jest jedynym jej „nośnikiem”. Jakie to ma znaczenie dla nadciśnieniowców? Badania dostarczyły dowodów, że spożywanie kawy zawierającej kofeinę, kawy bezkofeinowej i kofeiny nie zostało powiązane z ryzykiem wystąpienia nadciśnienia, w szczególności u kobiet po menopauzie.[7]

Zasłużone miejsce kawy w sercu i w diecie

Nadciśnienie tętnicze to tylko jedno ze schorzeń układu krążenia krwi. Tymczasem okazuje się, że kawa pita w ilościach umiarkowanych (3-5 filiżanek dziennie) nie przyczynia się do zwiększonego ryzyka wystąpienia chorób układu sercowo-naczyniowego, w tym powszechnej choroby wieńcowej. Picie kawy wykazuje wręcz właściwości ochronne w profilaktyce tych chorób – kawa wspomaga układ sercowo-naczyniowy, a najbardziej korzystne właściwości wykazuje wobec choroby niedokrwiennej serca. Badania dowiodły, że 3 filiżanki kawy dziennie mogą zmniejszyć ryzyko umieralności z powodu chorób serca nawet o 1/5.[8]

Doniesieniom naukowym z całego świata przyglądają się bacznie polscy naukowcy. Nie dziwi więc, że w znowelizowanej w 2016 r. graficznej postaci zaleceń żywieniowych dla populacji polskiej, tj. Piramidzie Zdrowego Żywienia i Aktywności Fizycznej dla osób dorosłych znalazło się miejsce dla kawy. Zasłużone.

Materiał powstał w ramach programu „Kawa i zdrowie”, który objęty jest Patronatem Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny (NIZP-PZH), a ideę Programu wspiera dr hab. n. o zdr. Grzegorz Juszczyk, Dyrektor Instytutu.

[1]: Geleijnse J.M. (2008) Habitual coffee consumption and blood pressure: An epidemiological perspective. Vasc Health Risk Man, 4(5):963-970.

[2]: Tamże.

[3]: Tamże.

[4]: Zhang Z. et al. (2011) Habitual coffee consumption and risk of hypertension: a systematic review and meta-analysis of prospective observational studies. AJCN, 93(6):1212-9.

[5]: Mesas A.E. et al. (2011) The effect of coffee on blood pressure and cardiovascular disease in hypertensive individuals: a systematic review and meta-analysis. AJCN, 94(4):1113-26.

[6]: Ruxton C.H.S. (2014) The suitability of caffeinated drinks for children: a systematic review of randomised controlled trials, observational studies and expert panel guidelines, Journal of Human Nutrition & Dietetics, 27:342-357.

[7]: Rhee J.J. et al. (2016) Coffee and Caffeine Consumption and the Risk of Hypertension in Postmenopausal Women. AJCN, 103(1):210-7.

[8]: Ding M. et al (2014) Long-term coffee consumption and risk of cardiovascular disease: a systematic review and a dose-response meta-analysis of prospective cohort studies. Circ, 129(6):643-59. Crippa A. et al. (2014) Coffee consumption and mortality from all causes, cardiovascular disease, and cancer: a dose-response meta-analysis. Am J Epidemiol, 180(8):763-75.