Autyzm to najczęstsze zaburzenie rozwojowe u dzieci. Zaburzenia ze spektrum autyzmu diagnozowane są mniej więcej u 1 dziecka na 300.
Autyzm oznacza problemy z komunikacją, nawiązywaniem kontaktu z innymi osobami, nadwrażliwość na różne bodźce. Dzieci i dorośli z autyzmem są często niepełnosprawni intelektualnie, ale w bardzo różnym stopniu. Czasem są w stanie funkcjonować samodzielnie, czasem przez całe życie potrzebują wsparcia.
Teatr, kino, muzeum
Zdrowym dzieciom wizyta w różnych instytucjach kultury, uczestnictwo w warsztatach plastycznych czy naukowych sprawia ogromną przyjemność. Tak samo może być w przypadku dzieci z autyzmem. Często jednak potrzebują specjalnych warunków, bo źle znoszą atak dźwięków, kolorów, tłum ludzi. W nowej przestrzeni mogą być zdezorientowane i zdenerwowane.
Przygotuj plan
Możemy spróbować przygotować dziecko z autyzmem na taką wizytę samodzielnie – dokładnie opowiedzieć, co będziecie robić, jak wygląda przestrzeń, w której będziecie się poruszać, co można robić, a czego nie. Czy można jeść i robić zdjęcia. Czy w trakcie spektaklu można głośno mówić albo wyjść do toalety. Dzieci z autyzmem lepiej radzą sobie, gdy wiedzą, co i gdzie będzie się działo. Przy warsztatatch plastycznych czy naukowych powinny znać ich planowany przebieg.
Do muzeum dobrze zabrać ze sobą tłumiące hałas słuchawki, żeby maluch w razie potrzeby mógł odciąć się od dźwięków i odpocząć.
Kultura przyjazna osobom z autyzmem
Na Zachodzie można znaleźć wiele propozycji dla dzieci z autyzmem, przygotowanych przez różne instytucje kulturalne. Także w Polsce zachęca się do przygotowywania specjalnych spotkań czy dostosowaniu warunków do potrzeb tych akurat dzieci. W akcji zorganizowanej przez Fundację SYNAPIS wzięło niedawno udział kilka warszawskich instytucji: Teatr Baj, Zachęta, Centrum Nauki Kopernik i sieć multipleksów Multikino. Każda z nich przygotowała specjalny przewodnik dla osób z autyzmem, z którego można się dowiedzieć, gdzie jest kasa, jak wejść do środka, jak zwiedzać lub jak zachowywać się w trakcie seansu, spektaklu czy przerwy. Z pomocą czekała przygotowana obsługa.
W Centrum Nauki Kopernik np. wyznaczno w przewodniku specjalne miejsca, w których dziecko czy dorosły z autyzmem może odpocząć od hałasu i tłoku. Seanse dla osób z autyzmem w Multikinie odbywały się przy przygaszonym świetle, bez reklam i przy o połowę zmniejszonym natężeniu dźwięku. W Zachęcie zorganizowano specjalne warsztaty, a w Teatrze Baj tak przeszkolono obsługę, żeby to miejsce było przyjazne również dla najbardziej wymagających dzieci.
Ty też możesz pomóc
W instytucjach kultury obsługa powinna być przygotowana na współpracę z osobami z autyzmem. Musi wiedzieć, że mogą potrzebować odpocząć w spokojnym miejscu, że często nie nawiązują kontaktu wzrokowego, nie mówią (ale mogą się wtedy posługiwać komunikacją obrazkową).
Pomaga także wyrozumiałość innych osób – dzieci z autyzmem mogą w chwili kryzysowej krzyczeć, głośno powtarzać różne wyrazy, wykonywać powtarzające się ruchy, przeszkadzać innym. To nie wynika z tego, że są źle wychowane, ale z tego, że akurat źle się czują, bo np. wokół jest zbyt dużo ludzi albo światło ma zbyt silne natężenie. Ani dziecku z autyzmem, ani jego rodzicom czy innym opiekunom nie są wtedy potrzebne krytyczne uwagi, a po prostu odrobina spokoju. Dziecko może się po chwili uspokoić i dalej w pełni cieszyć przygotowanymi przez muzeum czy teatr.
